Waarom is het vertrouwen is zoek ?
De malaise over onze justitie zit nog altijd diep, ondanks vele hervormingen sinds de zaak Dutroux. De straffeloosheid lijkt enkel toegenomen en sommige vonnissen (en vooral vrijlatingen) doen de wenkbrauwen fronsen. Ook de traagheid van Justitie lijkt niet significant verbeterd te zijn als je naar sommige processen kijkt.
Niet enkel burgers hebben daardoor weinig vertrouwen in onze justitie. Ook binnen justitie zelf heerst er onvrede over de werking. In 2015 protesteerden enkele honderden magistraten, advocaten, griffiers, tolken en gerechtsexperts in de grote wandelzaal van het Brusselse justitiepaleis. De protestbijeenkomst was een noodkreet naar de federale regering om justitie de nodige financiële middelen te geven voor haar werking.
Hoe kan Justitie beter georganiseerd worden ?
1. Depolitisering van Justitie
Een belangrijk gevolg van de coalitiecultuur in België is dat er geen scheiding der machten bestaat, in casu tussen rechterlijke en wetgevende macht.
Grondwettelijk Hof
De helft zijn politiek benoemd en de andere helft zijn beroepspolitici. PRO wil dat de magistraten aangeworven en benoemd worden enkel op basis van kennis en ervaring.
Hoge Raad voor Justitie afschaffen
De Hoge Raad voor Justitie werd opgericht na de affaire Dutroux.
Omschakeling naar een Comité J, dat onder leiding staat van het parlement.
2. Werklastmeting van magistraten
In elke overheidsdienst wordt werklast gemeten. Voor magistraten is dat lang taboe geweest. De werklastmeting is pas voorzien tegen 2024. PRO wil erop toezien dat dit niet opnieuw wordt uitgesteld.
3. Online zittingen
Om duur transport van gevaarlijke gevangenen (terroristen en maffiosi) te vermijden kunnen deze gevangenen evenzeer de zittingen bijwonen via een online verbinding vanuit een lokaal in de gevangenis dat daarvoor ingericht is.
4. Uitbreiding gevangeniscapaciteit
Door een gebrek aan gevangeniscapacitieit, zowel voor volwassenen als voor minderjarigen, worden minder en/of lagere straffen uitgesproken. Minderjarige deliquenten worden dikwijls op vrije voeten gelaten als ze opgepakt worden na strafbare feiten. Door deze toenemende straffeloosheid heerst op straat de wet van de sterkste.
5. Toezicht op advocaten door een onafhankelijk tuchtorgaan
De orde van advocaten is vandaag de dag zowel een belangenorganisatie als een tuchtorgaan.
Gelijkaardig met het toezicht op bedrijfsrevisoren dient dit voortaan te gebeuren door een onafhankelijk overheidsorgaan
Hoe kunnen vonnissen rechtvaardiger ?
1. Objectivering van de strafmaat
We merken dat rechters heel vrij zijn bij het bepalen van de strafmaat. De strafmaat is daardoor niet overal gelijk. We willen dat de strafmaat verder geobjectiveerd wordt.
2. Financiële misdrijven - straf in functie van bedrag
Iemand die een pizza steelt, riskeert evenzeer 5 jaar gevangenis als de daders van de diamantroof van de eeuw. Als men de buit niet kan terugvinden en aanslagen kan de veroordeelde vijf jaar “zitten” en daarna gaan ‘rentenieren’.
De strafmaat moet in verhouding zijn tot de ernst van het misdrijf, net zoals bij andere misdrijven. Daarbij moet de veroordeelde de kans krijgen om de buit terug te betalen.
In geval fiscale fraude is het nog erger. Daar worden er zelfs bijna geen gevangenisstraffen uitgesproken.
3. Zinloos geweld en discriminatie: praktijktesten op straat
Praktijktesten worden al uitgevoerd op de arbeidsmarkt en de huurmarkt. PRO wil alle vormen van discriminatie even sterk aanpakken. We willen daarom dat ook discriminatie jegens vrouwen en homo’s op straat wordt aangepakt. Deze discriminatie gaat immers meestal gepaard met zinloos geweld.
In Brussel zijn al vrouwelijke lokagenten ingezet om daders van zinloos geweld tegen jonge vrouwen te vatten. We willen dat dit in heel België op regelmatige basis gebeurt op publieke plaatsen en de daders direct een gas-boete krijgen ofwel strafrechtelijk vervolgd worden als de feiten ernstig zijn.
4. Gelote burgerraad rond zinloos geweld
We merken een verharding van de samenleving en een normalisering van zinloos geweld. De fysiek zwakkeren in onveilige buurten zijn hiervan het eerste slachtoffer. De huidige klassieke partijen schenken geen aandacht aan dit structureel probleem.
PRO wil daarom een gelote burgerraad rond dit thema en de voorstellen voorleggen aan de bevolking in een referendum.
5. Beperking afkoopwet
Even ter herinnering : de afkoopwet is een zwaktebod. Omdat justitie traag werkt (en dan verjaring dreigt) en omdat één procedurefout (te) grote gevolgen heeft, heeft men de afkoopwet ingevoerd, “om toch nog iets te hebben”. Maar nu blijkt deze wet zijn doel voorbij te schieten. Ook drugscriminelen, oplichters en allerhande witteboordencriminelen maken van deze regeling gebruik om op een goedkope manier een veroordeling te ontlopen. De beleidspartijen hadden dit nochtans kunnen weten vermits verschillende magistraten-verenigingen bij het ontwerp al aan de alarmbel hadden getrokken.
Een ruime meerderheid van de Vlamingen wil niet dat fraudeurs hun proces nog kunnen afkopen. De grote tegenstand heeft allicht te maken met een aantal rechtszaken die afgekocht werden en die voor veel verontwaardiging hebben gezorgd. Zo is er de indruk van een klassenjustitie ontstaan waarbij rijken aan vervolging en straffen ontsnappen. We willen dat een minnelijke schikking enkel nog kan aan het begin van het proces.