PRO Merchtem bekritiseerde in het verleden reeds de innige banden van lokale politici met de vastgoedsector, met daarbij vermoedens van corruptie. Joris Verspecht, gemeenteraadslid voor PRO in Merchtem, mocht dit al eens uit de doeken doen op een pano reportage.
Yannick Willemstein, student aan de UAntwerpen, organiseerde voor zijn masterproef een bevraging bij alle diensthoofden ruimtelijke ordening van alle 300 Vlaamse steden en gemeenten. De vraag bestond erin of ze weet hadden van vriendjespolitiek, politieke druk, belangenvermenging en corruptie in het behandelen van bouwdossiers. Uiteraard werd anonimiteit en discretie gegarandeerd, anders zou nooit iemand uit de biecht klappen.
De resultaten waren ontluisterend: bijna de helft van de respondenten antwoordde bevestigend. Het gaat van het bevoordeligen van familie en vrienden van politici, burgemeesters of schepenen die zelf in de vastgoedsector actief zijn, handel met voorkennis (een waardeloos stuk grond kopen omdat men weet dat het van bestemming zal veranderen), tot en met regelrechte omkoping door projectontwikkelaars.
Wie de Belgische kustlijn bekijkt -de lelijkste ter wereld’-, weet dat die tot stand is gekomen via achterkamertjespolitiek en onkosjere deals met bouwpromotoren.
De studie van Willemstein bevestigt dat dit ook vandaag nog een systeem is. Het idee van subsidiariteit (‘laat het bestuur zo veel mogelijk over aan de lagere niveau’s, dicht bij de mensen’) werkt hier duidelijk niet. Het is dorpspolitiek op zijn slechtst. En het zijn niet de ambtenaren -die doen hun best-, ook niet de diensthoofden, maar de politiek verantwoordelijken die in de fout gaan en hun administraties onder druk zetten.
Een ander mechanisme is de particratie: een aantal partijen in de gemeenteraad plegen een putch op de macht, benoemen schepenen uit hun partijen en maken vervolgens misbruik van die machtspositie in het Schepencollege én de gemeenteraad. Het is dus tijd om de Scheiding der Machten in de grondwet te verankeren.