Politieke vernieuwing

Een verkozen orgaan moet vooral representatief zijn

Het doel van verkiezingen is een gekozen orgaan dat zo goed mogelijk de samenleving weergeeft. De huidige kieswet bevat een aantal handicaps die we willen wegwerken op verschillende beleidsniveaus:

1. Zo moeten hoge kiesdrempels (van 5 %) afgeschaft worden.  Door de kiesdrempel worden kleine partijen en nieuwkomers immers geweerd. Diversiteit is nochtans erg nuttig zijn voor de gezonde werking van een verkozen orgaan: ze houden de bestaande partijen scherp.

2. Daarnaast moet de kieskring overeenstemmen met de geografische bevoegdheid van het verkozen orgaan. Dus geen splitsing van kieskringen.  Kortom, één Vlaamse kieskring voor de Vlaamse verkiezingen (ipv provinciale kieskringen) en één federale kieskring voor de federale verkiezingen.  Zo kan elke kiezer op elke kandidaat stemmen.

3. Voor PRO moeten op alle politieke niveaus de zetels toegekend worden volgens het systeem D’Hondt. Dit betekent dat de zetels onder de lijsten evenredig verdeeld worden volgens de behaalde stemmen.  Bij gemeenteraadsverkiezingen geldt momenteel het systeem imperiali dat grote partijen bevoordeelt.

4. De stemmen van thuisblijvers en blanco laten we vertegenwoordigen door lege zetels. Zo worden partijen gestimuleerd om de kiezer achter die lege zetels te bereiken en voor zich te winnen.

5. De mechanismen die partijen de macht geven om hun verkozenen in gareel te laten lopen, moeten weggewerkt worden. Het neutraliseren van de lijsstem is noodzakelijk en het systeem van opvolgers moet afgeschaft worden. Is het niet logisch dat de burger bepaalt wie zetelt en niet de partij? Voor ons moet een kandidaat op plaats vijf evenveel kans maken om verkozen te geraken als de lijsttrekker.

Wat wil PRO:

  • Afschaffing hoge kiesdrempels
  • Geen opsplitsing van kieskringen: elke kiezer kan stemmen op elke kandidaat
  • Evenredige verdeling van de zetels volgens behaalde stemmen
  • Lege zetels voor blanco stemmen en thuisblijvers
  • Neutraliseren lijststem en afschaffing opvolgers

Minder en transparantere partijfinanciering

Het financieren van partijen van overheidswege is een goede zaak. Het vormt immers een baken vormt tegen private partijfinanciering, en dus tegen belangenvermenging. Een kijk naar wantoestanden bij verkiezingen in vb. de V.S. zegt voldoende.

Toch moeten we erover waken dat die financiering niet te groot wordt. Vandaag bedraagt ze in ons land jaarlijks zo’n 70 miljoen euro voor alle grote partijen samen. Volgens het huidige systeem krijgen partijen met een mooie score bij (Vlaamse en federale) verkiezingen meer dan andere. De overheidsdotatie van N-VA, de grootste partij van het land, telt zo’n slordige 13 miljoen euro per jaar (65 miljoen euro per beleidsperiode). Politieke partijen spenderen daarmee meer geld aan communicatiespecialisten en propaganda dan, bijvoorbeeld, aan studiebureau’s. Politieke partijen bouwen op die manier een soort levensverzekering op. Ze bouwen een spaarpotje op waarmee ze makkelijker campagne kunnen voeren dan politieke nieuwkomers. Dankzij hun ‘appeltje voor de dorst’ geraken ze dus makkelijker opnieuw in de gemeenteraad/het parlement. De macht blijft dus in dezelfde handen.

PRO wil de partijfinanciering verminderen en transparanter maken. Wij vinden dat ook lokale lijsten de nodige financiële ondersteuning krijgen. Wij stellen voor om per uitgebrachte stem op Vlaams- en federaal niveau € 1,66 te geven. Ook lokale lijsten zullen € 1,66 per stem per jaar ontvangen (totaal € 5 / per kiezer per jaar). In totaal zou er dus nog 40 miljoen euro worden uitgegeven aan partijfinanciering, een besparing van 30 miljoen euro.

Wat dan met de blanco stemmen? Het geld van die stemmen kan niet gaan naar de partijen. Het moet dienen om de politieke betrokkenheid van de burgers te vergroten. Daarom kan het gaan naar initiatieven die burgerparticipatie bevorderen.

Wat wil PRO:

  • Partijfinanciering verminderen en transparanter maken.
  • Lokale lijsten krijgen ook partijfinanciering.

Monarchie

Hoewel de monarchie een overblijfsel is uit lang vervlogen tijden, is een discussie over het voorbestaan ervan geen prioriteit voor PRO. Dat ze een beperkte rol heeft in ons politiek systeem is, democratisch gezien, een goede zaak. Ook hier moeten we waken dat over mogelijke uitwassen die antipolitieke gevoelens aanwakkeren.

Daarom wil PRO de dotaties voor telgen van de koninklijke familie, die geen rechtstreekse troonopvolgers zijn, stoppen. Het is een gunst die men vandaag niet meer kan verantwoorden.

Omdat men in 1831 stelde dat de monarchie ten dienste moet staan van de bevolking, zouden koninklijke domeinen meermaals per jaar moeten worden toegankelijk worden voor het publiek. Ze zijn bakens van groen en rust én daardoor een extra toeristische troef.

Wat wil PRO:

  • Dotaties aan koningskinderen afschraffen
  • Monarchie schrappen uit de Grondwet
  • Openstellen van de Koninklijke domeinen voor publiek.

Transparantie

In een gezonde democratie is transparantie enerzijds een wapen is tegen corruptie en misleiding en anderzijds een goed controlemiddel. Politici moeten zich ten allen tijde kunnen verantwoorden aan de bevolking.

Zeker wanneer het gaat over zaken in verband met de uitoefening van hun taak als verkozene van de burger. Om (de schijn van) belangenvermenging te vermijden mogen parlementariërs, ministers, burgemeesters en schepenen enkel contact hebben met zakenmensen / belangengroepen / lobbygroepen wanneer zij dat officieel melden.

Wij willen dat de verschillende overheden investeren in actieve communicatie rond elk dossier dat de gemeenschap aanbelangt. Ze kunnen daarvoor bestaande en nieuwe middelen gebruiken om zo alle mogelijke betrokkenen te bereiken. Onder actieve communicatie verstaan we communicatie die de burger erop wijst dat dossiers mogelijk mogelijke consequenties  op hem/haar kunnen hebben. Op die manier bereikt men ook burgers die niet actief participeren aan het politieke verhaal.

Alle gemeenteraden, plenaire- en commissievergaderingen zouden moeten gestreamd worden via het internet.  De bijhorende documenten moeten geordend worden en toegankelijk zijn in leesbare taal. Politiek jargon vermijdt men best of verduidelijkt men waar nodig. Het spreekt voor zich dat men een publiek toegankelijk online archief aanlegt van vergaderingen en beslissingen.

Omdat geen enkel bestuur de absolute waarheid in pacht heeft, kan men de politieke betrokkenheid vergroten door de creativiteit van de burgers aan te boren. Door wijken en buurten actief aan het denken te zetten en hen voorstellen te laten bedenken voor zeer concrete problemen, ontstaan vaak zeer waardevolle ideeën. Op dergelijke wijze worden politieke beslissingen breder gedragen en draagt het bij tot het welzijn van de bevolking.

Wat wil PRO:

  • Transparantie als wapen tegen corruptie en misleiding en als controlemiddel.
  • Streaming via het internet van alle gemeenteraden, plenaire- en commissievergaderingen.
  • Actieve communicatie rond elk dossier dat de gemeenschap aanbelangt.

Ontvetting van de politieke overheid

Ons land telt teveel ministers, parlementsleden, burgemeesters … in vergelijking met buurlanden.

Concreet: voor de federalisering telde ons land 390 parlementsleden. Vandaag tellen we er (met alle regeringen samen) 482, en dan hebben we het niet over staatssecretarissen enzovoort.

Staat daar niemand bij stil? Toch wel, binnen de nationale politiek was er al een werkgroep Politieke Vernieuwing, die enkele voorstellen deed. Daardoor werd er afgesproken dat wie minder dan 80 procent van alle stemmingen bijwoont 10% van zijn wedde zal moeten inleveren. Men paste hier het principe van loon naar werken toe, en dat is niet meer dan normaal. Alleen is het wel zo dat men ook achterpoortjes inbouwde: commissieleden mogen vb. een vervanger opsturen en toch hun loon behouden. In verband met de huidige riante ontslagvergoedingen, heeft men zichzelf gespaard… Waarom eigenlijk? Om de kloof tussen politiek en burger te verdichten?

Wie geloofwaardig wil zijn, moet doen wat hij zegt. Inderdaad, Kris Peeters, ook de politici. Volgens PRO moet het mogelijk zijn om het allemaal met minder te doen. Minder postjes en ook minder graaien. Het voorstel om de provinciale bevoegdheden naar de deelstaten over te dragen is de enige juiste beslissing op korte en lange termijn. Intergemeentelijke samenwerking of regiobesturen, die nu al bestaan, bewijzen hun nut. De functie van een gouverneur kan men best coördineren vanuit de Vlaamse overheid.

Ministeriele kabinetten hebben momenteel twee taken: communicatie met lobbyisten en regelgeving voorbereiden (voorstellen wet of decreet). Regelgeving zou eigenlijk voorbereid moeten worden in de bevoegde parlementaire commissie en belangenorganisaties kunnen even goed ontvangen en publiek gehoord worden in de bevoegde parlementaire commissie. Kortom, ministeriele kabinetten zijn overbodig.

De meerwaarde van de Senaat staat al decennia ter discussie. Helaas wordt er amper geraakt aan de instelling. Ter illustratie: in 2016 waren er 10 plenaire vergaderingen van gemiddeld 2 uur per vergadering. Samen met een aantal commissievergaderingen kostte dit de samenleving elk jaar een kleine 50 miljoen euro. Waarom? Als ontmoetingsplaats voor de gemeenschappen? Om na te denken over de staatsinrichting en/of staatshervormingen? Laat ons wel wezen: een mooie uitleg, maar weinig resultaat. Willen we een tweekamersysteem behouden? Dat kan, maar dan moet men zich ernstig bezinnen over het nut van die tweede kamer. Misschien kunnen we dan in de plaats van de senaat een Huis van burgerparticipatie oprichten? Een plaats waar men over grensoverschrijdende en complexe problemen kan debatteren, zoals vb. onze pensioenen of het klimaat.

Dit “Huis” kan een brug slaan tussen politiek en burger, alleen al door haar samenstelling: zo kan men het “huis” samenstellen door loting van een representatieve groep burgers. In dat geval kunnen alle (!) sociale geledingen vertegenwoordigd worden. Vandaag wordt de politiek enkel bemand door hoger geschoolden (vnl. juristen). Het ‘burgerpanel’ kan men aanvullen met vertegenwoordigers per politieke fractie en met vertegenwoordigers uit de middenveldgroepen. De resultaten van dit ‘burgerpanel’ kunnen dan meegenomen worden in de besluitvorming van het parlement na consensus van 2/3 meerderheid.

Wat wil PRO:

  • Afschaffing van de Provincies en de Senaat.
  • In de plaats van de Senaat een Huis van burgervertegenwoordiging.
  • ‘Loon naar werken’: Parlementariërs die niet opdagen, krijgen geen wedde.
  • Afschaffing van de ministeriële kabinetten.
  • Afschaffing regeringscommissarissen.