Immocratie: het ons-kent-ons verhaal blijft gewoon voortduren

Yves Bruggeman • 7 september 2022

De PANO-reportage over bouwdossiers in drie gemeenten onderzoekt de nauwe banden tussen lokale politici en bouwpromotoren en de gevolgen ervan. “De reportage toont  nog maar eens pijnlijk aan dat de afstand tussen politiek en de bouwsector te klein is.  Men moet belangenconflicten voorkomen, maar er is ook meer transparantie en controle nodig”, aldus PRO-raadslid Joris Verspecht.  

De Pano-reportage gaat langs drie gemeenten, Merchtem, Oostende en Antwerpen, om te kijken of en hoe relaties en zakendeals in bouwdossiers verlopen.   

Lokale politici hebben vrij spel

De gemeenten zijn in het verleden ‘ontvoogd’ wat betekent dat er geen advies meer gevraagd moet worden aan de gewestelijk stedenbouwkundig ambtenaar voor bouwvergunningen. Bovendien kunnen lokale politici de beslissingen van hun administratie gewoon naast zich neerleggen. Joris Verspecht, gemeenteraadslid voor de lokale partij PRO : “Dit heeft tot gevolg dat we onvoldoende beschermd zijn tegen misbruik door lokale politici en kapitaalkrachtige belangengroepen. Dit misbruik is nefast voor de geloofwaardigheid van lokale politiek en de politiek in het algemeen.”  

In Merchtem spreekt Joris Verspecht daarbij over het fenomeen ‘appartementisering’ van de dorpskern. Hij bijt zich al enkele jaren vast in de bouwdossiers van onder andere de familie van open vld politica Maggie De Block.  

Meer afstand tussen aanvrager en beslissingnemer bij vergunningen

Joris Verspecht stelt met PRO voor om de afstand te vergroten tussen de aanvrager en beslissingnemer van vergunningen. “De verwerking via infoloket en de behandeling kunnen blijven gebeuren door de gemeentelijke administratie. De beslissing zelf, zoals een omgevingsvergunning, gebeurt best door een administratie die voldoende afstand heeft ten aanzien van de aanvrager. Een hoger beleidsniveau dan de gemeente is de enige optie.” 

“De goedkeuring wordt bovendien best ondertekend door een ambtenaar in plaats van een politicus. Kortom, in een democratie heeft elk zijn plaats: de politiek creëert een wettelijk kader, de administratie staat in voor de correcte uitvoering en opvolging van de regelgeving.”

Belangenconflicten voorkomen

PRO wil nog verder gaan.  Bij het schepen- en burgemeesterambt mag er geen cumul zijn die een risico van belangenconflict inhoudt.  PRO wil dat dergelijke belangenconflicten reden zijn voor niet-benoeming of zelfs ontslag van een schepen.

Zo’n belangenconflict kan ontstaan in hoofde van iemand die economische belangen heeft in een bouwdossier en tegelijk invloed kan uitoefenen op het beslissingsproces. Dit conflict kan ontstaan in hoofde van één persoon, maar uiteraard ook in hoofde van een groep personen, zoals bijvoorbeeld een familie of een politieke partij.  Kijk maar naar de familie De Block in Merchtem, aldus gemeenteraadslid van PRO Joris Verspecht. 

Belangenconflicten worden nu reeds gehanteerd als reden om kandidaat-commissarissen te weerhouden bij de Europese Commissie. Dat moet ook zo op gemeentelijk niveau.  Een gemeenteraad moet op basis hiervan in beroep kunnen gaan tegen de benoeming van een schepen of burgemeester.  We willen dat het gemeentedecreet dit voorziet.

De kandidaat moet dan een vermogensaangifte indienen bij het Rekenhof, die beschikbaar is voor inzage door de leden van de gemeenteraad in een besloten zitting.  Bij de installatie van de gemeenteraad, kan dit in de geheime zitting besproken worden. Zo kunnen raadsleden hun controlefunctie beter uitvoeren.

Meer controle

De omgevingsloketten op alle beleidsniveaus moeten tenslotte steekproefsgewijs worden opgevolgd middels een organisatie-audit door Audit Vlaanderen, dit ten behoeve van de integriteit.